قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران
فصل اول- تعاریف
ماده 1- اصطلاحات مندرج در این قانون در معانی مشروح زیر به کار میرود:
بحران: شرایطی است که در اثر حوادث، رخدادها و عملکردهاي طبیعی و انسانی (به جز موارد موضوعه در حوزههاي
امنیتی و اجتماعی) به ظور ناگهانی یا غیرقابل کنترل به وجود میآید و موجب ایجاد مشقت و سختی به یک مجموعه یاجامعه اناسنی میگردد و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اظزراري، فوري و فوقالعاده دارد.
ب- مدیریت جامع بحران: فرآیند برنامهریزي، عملکرد و اقدامات اجرائی است که توسط دستگاههاي دولتی، غیر
دولتی و عمومی پیرامون شناخت و کاهش سطح مخاطرات (مدیریت خطرپذیري) و مدیریت عملیات مقابله و بازسازي وبازتوانی منطقه سیبدیده (مدیریت بحران) صورت میپذیرد. در این فرآیند با مشاهده پیشنشانگرها و تجزیه و تحلیل
آنها و منابع اطلاعاتی در دسترسی تلاش میشود به صورت یکپارچه، جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهاي موجود از
بحرانها پیشگیري نموده یا در صورت بروز آنها با آمادگی لازم در جهت کاهش خسارات جانی و مالی به مقابله سریع
پرداخته تا شرایط به وضعیت عادي بازگردد.
ماده 2- مدیریت بحران شامل چهارمرحله به شرح زیر است:
الف- پیشگیري: مجموعه اقداماتی است که با هدف جلوگیري از وقوع حوادث و یا کاهش آثار زیانبار آن، سطح
خطرپذیري جامعه را ارزیابی نموده و با مطالعات و اقدامات لازم سطح آن را تا حد قابل قبول کاهش میدهد.
ب- آمادگی: مجموعه اقداماتی است که توانایی جامعه را در انجام مراحل مختلف مدیریت بحران افزایش میدهند که
شامل جمعآوري اطلاعات، برنامهریزي، سازماندهی، ایجاد ساختارهاي مدیریتی، آموزش، تأمین منابع و امکانات، تمرین
و مانور است.
ج- مقابله: انجام اقدامات و ارائه خدمات اضطراري به دنبال وقوع بحران است که با هدف نجات جان و مال انسانها؛
تأمین رفاه نسبی براي آنها و جلوگیري از گسترش خسارات انجام میشود. عملیات مقابله شامل اطلاعرسانی، هشدارع
جست وجو، نجات و امداد، بهداشت، درمان، تأمین امنیت، ترابري، ارتباطات، فوریتهاي پزشکی، تدفین، دفع پسماندها،
مهار آتش، کنترل موارد خطرناك، سوخترسانی، برقراري شریانهاي حیاتی و سایر خدمات اضطراري ذیربط است.
د- بازسازي و بازتوانی: بازسازي شامل کلیه اقدامات لازم و ضروري پس از وقوع بحران است که براي باز گرداندن
وضعیت عادي به مناطق آسیبدیده با در نظر گرفتن ویژگیهاي توسعه پایدار، ضوابط ایمنی، مشارکتهاي مردمی و
مسائل فرهنگی، تاریخی، اجتماعی منطقه آسیبدیده انجام میگیرد. بازتوانی نیز شامل مجموعه اقداماتی است که جهت بازگرداندن شرایط جسمی، روحی و روانی و اجتماعی آسیبدیدگان به حالت طبیعی به انجام میرسد.
فصل دوم- شوراي عالی مدیریت بحران کشور
ماده 3- به منظور هماهنگی فعالیتهاي دستگاهها و نهادهاي وابسته به قواي سهگانه، نیروهاي مسلح و کلیه نهادها و
دستگاههاي تحت نظر مقام معظم رهبري (با عنایت به تفویض اختیار معظمله) و تصویب مقررات و ضوابط حاکم بر
مدیریت بحران در مراحل چهارگانه آن شوراي عالی مدیریت بحران کشور که از این پس در این قانون به اختصار
شوراي عالی نامیده میشود، تشکیل میگردد.
ماده 4- وظایف شوراي عالی به شرح زیر است:
-1 تدوین سیاستها و برنامههاي ملی مرتبط با مدیریت جامع بحران کشور و اقدام قانونی لازم جهت تصویب.
-2 تنظیم بودجه تفصیلی نظام مدیریت جامع بحران کشور و پیشنهاد براي درج در لایحه بودجه سالانه کشور جهت
تصویب.
-3 اقدام قانونی لازم جهت تصویب وظایف دقیق و نقش وزارتخانهها و سازمانها دولتی، نهادهاي عمومی غیر دولتی،
شوراهاي اسلامی، شهرداريها، سازمانها و شرکتهایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، نیروهاي
نظامی و انتظامی و کلیه نهادها و دستگاههاي تحت نظر مقام معظم رهبري، سازمان صدا و سیماي جمهوري
اسلامی ایران و رسانههاي گروهی، تشکلهاي مدنی و مردمی مرتبط با مدیریت بحران در مجلس شوراي اسلامی.
-4 اتخاذ تدابیر راهبردي، هماهنگی، هدایت و تشویق فعالیتهاي پژوهشی و اجرائی در راستاي کاهش خطرپذیري
ناشی از زلزله، مخاطرات آب و هوایی و مواد شیمیایی خطرناك.
-5 اقدام قانونی لازم جهت تصویب سامانه مدیریت بحران کشور و تعیین فرماندهی عملیات مقابله با بحران متناسب با شرایط بحران در مجلس شوراي اسلامی.
-6 اقدام قانونی لازم جهت تصویب سیاستهاي آموزشی، تبلیغاتی و اطلاعرسانی از طریق سازمان صدا و سیماي
جمهوري اسلامی ایران و سایر رسانههاي گروهی در مجلس شوراي اسلامی.
-7 اقدام قانونی لازم جهت تصویب ضوابط و دستورالعملهاي لازم درباره اقدامات احتیاطی پس از دریافت اطلاعات
مبنی بر احتمال وقوع حوادث پیشبینی نشده در کشور.
-8 اقدام قانونی لازم جهت تصویب ساختار، تشکیلات تفصیلی سازمان و ردههاي سازمانی متناسب در استانها و
شهرستانها به پیشنهاد سازمان.
-9 اقدام قانونی لازم جهت تصویب ضوابط، مقررات و دستورالعملهاي مرتبط با این قانون.
ماده- 5 شوراي عالی به ریاست رئیس جمهور و با عضویت وزراء اطلاعات، کشور، امور اقتصادي و دارایی، مسکن وشهرسازي، دفاع و پشتیبانی نیروهاي مسلح، رفاه و تأمین اجتماعی، راه و ترابري، بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی،نیرو، جهاد کشاورزي، ارتباطات و فناوري اطلاعات، علوم، تحقیقات و فناوري، آموزش و پرورش، شهردار تهران، رئیس ستاد کل نیروهاي مسلح، فرمانده نیروي انتظامی جمهوري اسلامی ایران، فرمانده کل سپاه پاسداران، فرمانده کل ارتش، فرمانده نیروي مقاومت بسیج، یکی از نواب رئیس مجلس شوراي اسلامی، معاون اول قوه قضائیه، رؤساي سازمانهاي مدیریت و برنامهریزي کشور و صدا و سیماي جمهوري اسلامی ایران، رئیس جمعیت هلال احمر جمهوري اسلامی ایران، سرپرست کمیته امداد
امام خمینی (ه) ریاست سازمان هواشناسی کشور، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایران و رئیس سازمان تشکیل میگردد.
تبصره 1- جلسات شوراي عالی در غیاب رئیس جمهور به ریاست وزیر کشور (به عنوان قائممقام) تشکیل میگردد و
مصوبات این شورا پس از تأیید رئیس جمهور لازم الاجرا است.
تبصره 2- نحوه اداره، اتخاذ تصمیمات و ابلاغ مصوبا ت شوراي عالی برابر آئیننامهاي خواهد بودکه به تصویب هیأت
وزیران میرسد.
تبصره 3- دبیرخانه شوراي عالی در سازمان مستقر بوده و دبیر آن مطابق تبصره ( 2) این ماده انتخاب خواهد شد.
فصل سوم- سازمان مدیریت بحران کشور
ماده 6- سازمان مدیریت بحران کشور در این قانون به اختصار سازمان نامیده میشود به منظور ایجاد مدیریت یکپارچه
در امر سیاستگذاري، برنامه ریزي، ایجاد هماهنگی و انسجام در زمینههاي اجرائی و پژوهشی، اطلاعرسانی متمرکز و
نظارت بر مراحل مختلف مدیریت بحران و ساماندهی و بازسازي مناطق آسیب دیده و استفاده از همه امکانات و لوازم
مورد نیاز وزارتخانه ها، مؤسسات و شرکتهاي دولتی و عمومی، بانکها و بیمههاي دولتی، نیروهاي نظامی و انتظامی،
مؤسسات عمومی غیر دولتی، شوراهاي اسلامی، شهرداريها، تشکلهاي مردمی، مؤسساتی که شمول قانون بر آنها
مستلزم ذکر نام است، دستگاههاي تحت امر مقام معظم و نیروهاي مسلح در صورت تفویض اختیار معظمله، جهت
بهرهمندي بهینه از توانمنديهاي ملی منطقه اي و محلی در مواجهه با حوادث طبیعی و سوانح پیشبینی نشده تشکیل
میگردد.
ماده 7-- سازمان، وابسته به وزارت کشور بوده و رئیس آن به پیشنهاد وزیر کشور و تأیید شوراي عالی و حکم وزیر کشورمنصوب میگردد.ردههاي سازمانی متناسب در استانها و شهرستانها به ترتیب زیر نظر استاندار و فرماندار تشکیل میگردد.
ماده -8 وظایف سازمان به شرح زیر است:
-1 تهیه خط مشیها و سیاستهاي اجرائی مربوط به مراحل چهارگانه مدیریت بحران و برنامه ریزي جهت ایجاد و
امکان استفاده از کلیه امکانات و توانمنديهاي مورد نیاز اعم از دولتی، غیر دولتی و نیروهاي مسلح در طول زمان
عملیات آمادگی و مقابله با حادثه و ارائه آن جهت تصویب هیأت وزیران.
-2 ایجاد هماهنگی و انسجام میان دستگاههاي مختلف کشور در خصوص مراحل چهارگانه مدیریت بحران.
-3 بررسی، تدوین و پیشنهاد سیاستها و برنامه هاي جامع فرهنگی، پژوهشی، آموزشی، تبلیغاتی، اطلاع رسانی و
تمرینی در مراحل چهارگانه مدیریت بحران به شوراي عالی.
-4 تقویت زمینه همکاريهاي منطقهاي و بینالمللی، تبادل نظر و استفاده از تجربیات و دانش فنی کشورها و
مؤسسات خارجی و بینالمللی مربوط به مراحل چهارگانه مدیریت بحران و نمایندگی کشور در مجامع بین المللی با
هماهنگی و همکاري دستگاههاي ذیربط.
-5 مستندسازي حوادث، اقدامات و تجزیه و تحلیل آنها.
-6 برنامهریزي و هماهنگی جهت سازماندهی و آموزش کلیه تشکلهاي مردمی، نهادهاي غیر دولتی و نیروهاي
بسیجی و داوطلب مردمی در مراحل چهارگانه مدیریت بحران.
-7 پیگیري اجراء مصوبات و تصیمات شوراي عالی.
-8 هماهنگی و نظارت در زمینه ایجاد و گسترش سیستمهاي مؤثر پیشگیري، مقاوم سازي و بهسازي لرزهاي ساختمانها، زیرساختها و ابنیه و شریانهاي حیاتی و مهم و بازسازي و بهسازي بافتهاي فرسوده، روشهاي اتکائی و جبرانی خسارت نظیر انواع بیمه ها، حمایتهاي مالی و ساز و کارهاي تشویقی، تسهیلات ویژه وصندوقهاي حمایتی با همکاري دستگاههاي ذیربط.
-9 کمک به توسعه و گسترش مؤسسات علمی و مشاورهاي فعال و استفاده از همکاريهاي آنها به منظور استانداردسازي و بهبود کیفیت ارتقاء و کنترل ایمنی کالاها و خدمات، ساختمانها و تأسیسات زیربنایی کشور ونظارت بر رعایت استانداردهاي مصوب.
-10 تدوین نظام تقسیم کار مالی براي ارتقاء فرهنگ ایمنی براي آحاد جامعه با همکاري وزارتخانهها سازمانها، نهادها
و مؤسسات مرتبط با امر مدیریت بحران و ارائه آن به هیأت وزیران جهت تصویب.
-11 تدوین ضوابط مربوط به تعیین سطوح، حالت اضطرار و شیوه اعلام بحرانهاي ناشی از حوادث غیر مترقبه.
-12 ابلاغ دستورالعملهاي نحوه انجام اقدامات اضطراري و احتیاطی در هنگام وقوع و یا احتمال وقوع حوادث غیر
مترقبه به دستگاههاي ذیربط جهت اجراء.
-13 انجام هماهنگیهاي لازم جهت در اختیار گرفتن کلیه امکانات و توانمنديهاي مورد نیاز مدیریت بحران کشور اعم
از دولتی و نهادهاي عمومی غیر دولتی و نیروهاي مسلح در طول زمان مقابله با بحران.
-14 تدوین مقررات و ضوابط مربوط به رسیدگی به تخلفات و تخطی و اعمال مقامات دولتی در کلیه دستگاههاي ذیربط و مؤسسات عمومی غیر دولتی، نیروهاي نظامی و انتظامی و کلیه نهادها و دستگاههاي تحت نظر مقام معظم
رهبري در اجراء دستورات و مصوبات شوراي عالی و سازمان در مواقع بروز بحران با همکاري قوه قضائیه و ستاد
کل نیروهاي مسلح و ارائه آن به هیأت وزیران جهت تصویب و پیگیري اجراء آنها.
-15 تدوین پیشنهاد ضوابط و مقررات مربوط به اقدمات پیشگیرانه و برخورد با سوءاستفادهکنندگان، آشوبگران و
غارتگران در زمان بروز حوادث با همکاري قوه قضائیه و ستاد کل نیروهاي مسلح و ارائه آن به هیأت وزیران جهت
تصویب، پیگیري و نظارت بر اجراء آنها.
-16 تدوین دستورالعملها و آئیننامه هاي مربوط به چگونگی جذب، توزیع و استفاده از کمکهاي مردمی، خارجی و
بین المللی با همکاري دستگاههاي ذیربط و ارائه آن به هیأت وزیران جهت تصویب و پیگیري آنها.
-17 ایجاد نظام مدیریت جامع اطلاعات به کمک شبکه هاي اطلاعاتی مراکز علمی- تحقیقاتی ذیربط و سازمانهاي
اجرائی مسئول و تشکیل مرکز مدیریت اطلاعات حوادث وابسته به سازمان به منظور هشدار به موقع قبل از وقوع
حادثه احتمالی و اطلاعرسانی دقیق و به هنگام در زمان وقوع حادثه به مسئولان و مردم.
-18 نظارت عالیه و ارزیابی اقدامات دستگاههاي اجرائی ذیربط در خصوص مراحل چهارگانه مدیریت بحران (به ویژه
آمادگی و مقابله( و ارائه گزارش به شوراي عالی.
ماده 9 - به منظور هماهنگی فعالیتهاي دستگاهها و نهادها در امر مدیریت جامع بحران، به ویژه در مراحل آمادگی ومقابله، تدابیر و اقدامات زیر لازم و ضروري است:
الف- واحد سازمانی مناسب در امر مدیریت بحران در وزارتخانهها و دستگاههاي ذیربط بر حسب ضرورت و با تصویب
هیأت وزیران تشکیل خواهد شد.
ب- شوراي هماهنگی مدیریت بحران به ریاست رئیس سازمان و با عضویت نمایندگان تامالاختیار در سطح معاونت
دستگاهها و نهادهاي ذیربط به منظور هماهنگی فعالیتهاي مربوط به مراحل چهارگانه مدیریت بحران تشکیل میشود.
ج- شوراي هماهنگی مدیریت بحران در استانها به ریاست استاندار و در شهرستانها به ریاست فرماندار، با عضویت
کلیه دستگاههاي ذیربط تشکیل میشود.
د- با توجه به شرایط ویژه و اهمیت شهر تهران به عنوان پایتخت جمهوري اسلامی ایران شوراي هماهنگی مدیریت
بحران شهر تهران به ریاست شهردار تهران تشکیل میگردد.
تبصره 1- معاون امور عمرانی استاندار و معاون فرماندار به ترتیب جانشین استاندار و فرماندار در شوراي هماهنگی
مدیریت بحران استان و شهرستان خواهند بود و جملگی موظف به هماهنگی و پاسخگویی به سازمان میباشند.
تبصره 2- اقدام قانونی لازم در رابطه با تصویب اهداف، وظایف و تشکیلات در مجلس شوراي اسلامی به عمل آورده و
آئین نامه هاي اجرائی مورد نیاز جهت اجراي این ماده به پیشنهاد سازمان به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
فصل چهارم- سایر مقررات
ماده 10 - کلیه دستگاههاي موضوع ماده ( 160 ) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی جمهوري
اسلامی ایران مصوب 1383 و مؤسسات عمومی و غیر دولتی از جمله دستگاههاي تحت نظر مقام معظم رهبري و
نیروهاي مسلح (با اذن فرماندهی معظم کل قوا) شهرداريها و واحدهاي سازمانی زیر نظر شهرداريها و نیز سازمانها،
تشکلها و بنگاههاي فعال در بخشهاي خصوصی و تعاونی، در مراحل مدیریت جامع بحران (به ویژه در مرحله آمادگی
موظفند در چهارچوب وظایف و ضوابط محوله عمل نموده، گزارش عملکرد خود را از طریق مراجع دولتی ذیربط در
مقاطع زمانی که تعیین خواهد شد به سازمان ارائه دهند.
تبصره 1- در هنگام بروز بحران، تمامی دستگاههاي مذکور در این ماده موظفند بنا به اعلام ریاست شوراي عالی طبق
برنامه هاي از پیش تعیین شده در عملیات مقابله با بحران شرکت نمایند و گزارش اقدامات خود را از طرق معمول به
اطلاع سازمان برسانند. توقف و خاتمه عملیات مقابله، با اعلام ریاست شوراي عالی صورت میگیرد.
تبصره 2- در مواردي که بخش خصوصی یا بخش تعاونی بر اساس تکالیف تعیین شده از سوي مراجع قانونی خدماتی
را ارائه مینماید، هزینه خدمات ارائه شده آنان بر اساس دستورالعملی که از سوي سازمان ابلاغ میگردد پس از انجام
مأموریت پرداخت خواهد شد.
ماده 11 - با توجه به اهمیت مطالعات، تمهیدات و اقدامات مؤثر پیشگیرانه و افزایش آمادگی و ارتقاء توان مقابله با
حوادث به سازمان اجازه داده میشود هر ساله درصدي از اعتبارات موضوع ماده ( 10 ) قانون تنظیم بخشی از مقررات
مالی دولت مصوب 1380 را در این خصوص هزینه نماید.
تبصره- درصد مذکور در ماده ( 11 ) هر سال بر حسب نیاز و برآورد انجام شده در سازمان به تصویب هیأت وزیران
خواهد رسید.
ماده 12 - به دولت اجازه داده میشود در صورت وقوع حوادث طبیعی و سوانح پیشبینی نشده معادل یک و دو دهم
1%) از بودجه عمومی هر سال را از محل افزایش تنخواه گردان خزانه تأمین کند تا به صورت اعتبارات خارج / درصد ( 2از شمول با پیشنهاد شوراي عالی و تأیید رئیس جمهور هزینه گردد.
ماده 13 - دولت (بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران) موظف است به منظور بازسازي و جبران خسارات ناشی از
حوادث طبیعی و سوانح پیشبینی نشده مناطق آسیب دیده از محل منابع قرض الحسنه و سایر منابع بانکی، تسهیلات
مورد نیاز آسیب دیدگان (به ویژه اقشار محروم) را با نرخهاي ترجیحی مصوب از طریق سیستم بانکی در اختیار آنان قراردهد و مابه التفاوت نرخهاي ترجیحی را جهت بازپرداخت به بانکها در لوایح سالانه بودجه کل کشور لحاظ نماید.
تبصره 1- دولت موظف است طبق آئیننامه پیشنهادي شوراي عالی که به تصویب هیأت وزیران میرسد، تسهیلات
بانکی مورد نیاز مقاومسازي ساختمانهاي مسکونی شهري و روستایی را از طریق بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران
و سیستم بانکی با شرایط مناسب در اختیار متقاضیان قرار دهد.
تبصره 2- نظارت عالیه بر روند عملیات مقاوم سازي و حسن انجام امور به عهده معاونین هماهنگی امور عمرانی
استانداريها میباشد و گزارش عملکرد باید به صورت فصلی به سازمان ارسال گردد.
ماده 14 - این قانون از زمان تصویب لازم الاجرا میباشد و قوانین و مقررات مغایر این قانون ملغیالاثر است.
ماده 15 - آئیننامه اجرائی این قانون حداکثر ظرف سه ماه با پیشنهاد وزارت کشور به تصویب هیأت وزیران میرسد.
1387 کمیسیون اجتماعی مجلس شوراي اسلامی /2/ قانون فوق مشتمل بر پانزده ماده و ده تبصره در جلسه مورخ 31طبق اصل هشتاد و پنجم ( 85 ) قانون اساسی تصویب گردید و پس از موافقت مجلس با اجراء آزمایشی آن به مدت پنج1387 به تأیید شوراي نگهبان رسید. /3/ سال، در تاریخ 20__